А. А. Талызина. Завещания нотария Кристофоро Риццо, составленные в Тане (1411-1413)
()
О венецианском нотарии Кристофоро Риццо мы уже писали ранее в связи с публикацией комплекса нотариальных актов, составленных им в Тане в 1411-1413 гг (). Однако обнаруженные позднее несколько завещаний этого же нотария (), а также упоминания о Риццо, найденные нами в других фондах Венецианского государственного архива (), побудили нас вновь обратиться к изучению его деятельности в далекой заморской фактории Республики св. Марка.
Практика выделения завещаний самим нотарием в отдельный картулярий была достаточно распространенной в Венеции (). Этот тип документации зачастую как бы вычленялся из всего комплекса актов, составляемых нотарием. Впоследствии эти картулярии иногда попадали на хранение в различные архивные фонды (прежде всего — в особый фонд завещаний) (), а отдельные завещания — также в фонды Commissarie прокураторов св. Марка, следивших за исполнением последней воли усопших. В результате значительная часть документов, составленных одним и тем же нотарием, могла оказаться в разных местах хранения, нередко выпадая из поля зрения исследователей. Между тем, на наш взгляд, нельзя составить полное представление о характере деятельности нотария, не располагая, по возможности, всей совокупностью составленных им материалов, включая завещания. Поэтому столь важна работа по параллельному изучению всех архивных фондов, содержащих нотариальные акты, с целью выявления максимально полного комплекса документов ().
Именно такую возможность предоставляют завещания, составленные Кристофоро Риццо (). К сожалению, пока обнаружены лишь четыре таких текста, относящихся к деятельности нотария в Тане. Они, а также их регесты публикуются ниже. Речь идет об «инструменте» (подлиннике) завещания пристава и глашатая венецианской курии в Тане Пьетро Барбы (док. № 1), имбревиатуре (док. № 2) и «инструменте» завещания портного Николо из Виченцы (док. № 3) и протоколе освидетельствования завещания Булекбей из Сарая (док. № 4). Документы написаны на трех отдельных листах пергамена одним почерком. Документ № 3 написан на обратной стороне листа документа № 1, так что в отдельных местах документа № 3 просвечивает титульная запись, сделанная маюскульным письмом в начале документа № 1: «Protocolus testamentorum mei presbiteri Christofori Rizo factorum in Tana» (). Формуляр документов стандартен (док. № 1, 2, 3). Используются обычные для завещаний формулы и сокращения. Орфография завещаний не упорядочена. Лучше всего это видно по тексту документов № 2 и 3: volo и vollo, clausulis и clausullis, matri virgini и matris virginis.
Документы № 1 и 4 скреплены подписями свидетелей () и личным знаком (скрепой) нотария — шестигранником, увенчанным крестом, внутрь которого заключены инициалы CR (Кристофоро Риццо). Нижний край листа, на котором написан документ № 3, оборван. Возможно, поэтому не сохранились подписи свидетелей и скрепа нотария.
В целом сохранность актов относительно хорошая. Места, прочтение которых затруднено из-за повреждений влагой, отмечены в транскрипциях многоточиями в квадратных скобках. Текст документа № 3 приведен не полностью — часть, повторяющаяся в документе № 2 (отмечена звездочками), выпущена. Разночтения между этими двумя документами даются в примечаниях.
Несмотря на небольшой объем публикуемых документов, содержащаяся в них информация существенно дополняет наши знания о Тане 1411—1413 гг. и о самом Риццо. Получило подтверждение сделанное нами ранее предположение, что деятельность публичного нотария Риццо совмещал с должностью капеллана и канцлера курии Таны при венецианском консуле Андреа Контарини (). Именно в этом качестве он предстает перед нами в документе № 4. Сам документ, по сути дела, состоит из трех частей: протокола заседания венецианской курии в Тане от 28 марта 1413 г., включенной в этот протокол краткой записи (cedula) завещания Булекбей из Сарая от 29 сентября 1408 г. и, наконец, составленного по результатам освидетельствования этой записи «инструмента» завещания уже скончавшейся к тому времени Булекбей. Интересы завещательницы представляет ее душеприказчик Томмазо Черьеза, по ходатайству которого и было предпринято освидетельствование.
Остановимся подробней на процедуре освидетельствования завещания, зафиксированной этим актом (). Согласно законодательству Венецианской Республики, завещание имело законную силу только тогда, когда оно было составлено нотарием в присутствии, как минимум, двух свидетелей. Документы, оформленные в случае крайней нужды в нарушение данного порядка, не имели юридической силы и должны были пройти процедуру аутентификации. Немногочисленность тестификационных документов, очевидно, объясняется редкостью самой ситуации, когда завещание составлялось не по правилам: в Венеции не было недостатка в нотариях, готовых в любой момент оформить последнюю волю клиента, в заморских факториях эти функции выполняли нотарии при курии байло, консула или кастеллана, на галеях — капеллан-нотарий, входивший в свиту капитана в обязательном порядке. Тем не менее, 29 сентября 1408 г. Булекбей из Сарая, очевидно, проживавшая в Тане (), заболев, вызывает к себе для составления завещания не нотария, а врача Якобо из Неаполя, магистра медицины и канцлера вице-консула Таны Джованни Моро. Конечно, вполне возможно, что Якобо являлся лечащим врачом Булекбей (и именно в этих целях пришел к ней), а составление завещания произошло спонтанно, например, в силу резкого ухудшения состояния здоровья больной. Однако, вероятен и другой вариант — в Тане в тот момент просто не было нотария! Известно, что Моретто Бон, канцлер курии при консуле Пьетро Лоредане (1407-1409), находился в Тане с конца июня 1407 г. до середины мая 1408 г (). Первый документ, составленный в Тане Донато а Мано, датирован 8 октября 1409 г (). Однако до сих пор не обнаружено сведений о том, кто исполнял обязанности канцлера и нотария в Тане в период между маем 1408 г. и октябрем 1409 г. Сам по себе факт отсутствия такой информации, разумеется, не доказывает отсутствия в этот период нотария в Тане. Работа по реконструкции нотариальных архивов этой фактории, на протяжении многих лет проводимая С. П. Карповым, еще далека от завершения (). Но, как нам кажется, анализируемый документ № 4 позволяет сделать некоторые предположения на этот счет. Итак:
1) Для составления завещания Булекбей обращается не к профессиональному нотарию, а к магистру медицины Якобо из Неаполя.
2) Этот же Якобо в имбревиатуре от 29 сентября 1408 г. назван канцлером вице-консула Таны Джованни Моро ().
3) В освидетельствовании, относящемся к 1413 г., ничего не сказано ни о духовном сане Якобо, ни о том, что он был когда-либо нотарием. Он характеризуется как medicus, magister, то есть не клирик (каковыми являлись канцлеры — капелланы фактории), но светское лицо.
4) Известно, что Якобо из Неаполя проживал в Тане, как минимум, до сентября 1417 г (). Он неоднократно фигурирует в документах, составленных Донато а Мано (род его занятий неизменно определяется как medicus, magister, doctor medicine), нередко он выступает свидетелем сделок или получает гонорары за труд врача (), однако Донато а Мано ни разу не упоминает о том, чтобы Якобо занимался составлением актов.
5) В аутентификации нет ни слова о том, что после составления имбревиатуры на ее основе нотарием был составлен инструмент (но, к примеру, потом он был утерян). Очевидно, завещания, обладавшего юридической силой, так и не было оформлено.
6) Известно, что указанный в качестве одного из свидетелей при составлении имбревиатуры Ладзаро Иеризо выступал в роли переводчика с татарского при составлении другого завещания (являясь одновременно свидетелем) (). Нам представляется весьма вероятным, что Булекбей могла тоже нуждаться в переводчике и пригласить в этом качестве Ладзаро (). Спонтанный характер составления завещания в таком случае весьма сомнителен.
Из всего вышесказанного, как нам кажется, можно предположить, что в сентябре 1408 г. в Тане действительно не было нотария, из-за чего Булекбей пришлось обратиться к доктору медицины Якобо как, по крайней мере, к человеку грамотному. Возможно, именно по этой причине к его услугам прибегал и вице-консул Таны. Если наше предположение верно, то ряд канцлеров Таны выстраивается следующим образом: Моретто Бон (март 1407 — май 1408 г.), Донато а Мано (октябрь 1409 — октябрь 1411 г.), Кристофоро Риццо (октябрь 1411 — октябрь 1413 г.), Донато а Мано (октябрь 1413 — осень 1417 г.). Это небольшое расследование показывает, какую важную роль могут играть самые незначительные, казалось бы, детали, упоминаемые в нотариальных актах, для реконструкции истории венецианской фактории в Тане.
Возвращаясь к процедуре освидетельствования завещания, заметим, что она проводилась в присутствии консула Таны Андреа Контарини и советников курии Джорджо Нани и Витторе Соранцо. Имбревиатуры завещания, а также свидетельских показаний Якобо из Неаполя и Томмазо Черьеза оказалось достаточно для того, чтобы власти фактории дали Кристофоро Риццо указание составить инструмент «по обычаю завещаний, со всеми статьями и дополнениями, принятыми в традиции венецианцев».
Наши документы дают также дополнительную информацию о топографии Таны, прежде всего о церковных постройках и о недвижимом имуществе завещателей. Остановимся на примере, связанном с постройкой (точнее, восстановлением) () церкви св. Марка в Тане. В документах № 2 и 3 сказано о том, что строительство церкви св. Марка в Тане только началось (июнь 1412 г.). Завещания фиксируют многочисленные пожертвования на строительство этой церкви (). И вот результат: уже в октябре 1413 г. небезызвестный нам Томмазо Черьеза завещает похоронить себя в этой церкви (), что и было сделано (). Впрочем, строительство еще не было окончательно завершено ().
Несомненно, завещания позволяют исследовать повседневную жизнь фактории, ее институциональную историю, социальный, половой, этнический состав населения, историю отдельных семей и их предпринимательской активности в регионе, проблемы, связанные с сознанием средневекового человека, стереотипами, страхами и чаяниями перед лицом смерти. Не случайно этот тип источников (наряду с другими видами нотариальной документации) привлекает сегодня самое живое внимание историков ().
Archivio di Stato di Venezia. Notarile, Testamenti. Notaio Cristoforo Rizzo. 1229
№1
1411, 17 ноября, Тана. Инструмент.
Завещание Пьетро Барба, пристава и глашатая венецианской курии в Тане, в котором он назначает своими душеприказчиками купца сера Витторе д'Ансельмо, и сера Антонио из Павии, своего компаньона, находящихся в Тане, и дает распоряжения относительно своего имущества. Серу Марко ди Матаманко передается 208 безантов за проданную им древесину. Серу Якобо д'Ансельмо — 250 безантов за проданного им раба (причем деньги должны быть переданы по прибытии галей 1412 г.). Остальное движимое и недвижимое имущество завещается сыну Мартино. В случае, если жена Пьетро Николозия родит сына либо дочь (так как она сообщила, что беременна), все движимое и недвижимое имущество должно быть поделено между детьми завещателя.
f. 2r
MCCCCXJ DIE XVII MENSIS NOVEMBRIS PROTOCOLUS TESTAMENTORUM MEI PRESBITERI CHRISTOFORI RIZO FACTORUM IN TANA
In nomine Dei eterni, amen. Anno ab incarnatione domini nostri Yhesu Christi millessimo quatrigentesimo undecimo, mensis novembris, die XVII, indicione quinta, Tane. Cum vite sue terminum unusquisque prorsus ignoret et nil certius habeamus, quam quod mortis non possimus evitare discrimen, idcirco unicuique iminet precavendum, ne incautus ocumbat et sic sua bona inordinata derelinquat. Quapropter ego Petrus Barba bastonarius et preco curie Venetorum Tane et infirmitate corporea pregravatus, sanam tamen habens mentem integrumque conscilium gratia altissimi creatoris, dum vellem bonorum meorum dispositionem plenariam ordinare, ne spiritu per me reddito creatori lis ulla ex eis modo aliquo oriatur, ad me venire feci presbiterum Christoforum Rizo Venetiarum notarium ac capellanum et cancellarium domini Andree Contareno honorabilis consulis Tane in totoque imperio Gazarie ipsumque rogavi, ut hoc meum scriberet testamentum post obitum meum pariter et compleret ipsumque daret commissariis meis cum clausulis et conditionibus consuetis et opportunis, quos constituo et esse vollo ser Victorem de Anselmo mercatorem Venetiarum et Tane existentem et ser Antonium de Papia companiem meum apotecharium et Tane existentem, ut secundum quod hic inferius ordinavero darique iussero sic ipsi debeant adimplere. In primis, namque animam meam recomitto omnipotenti Deo et eius pie matris virginis Marie ac toti curie cellesti. Item, volo et ordino quod detur ser Marco de Matamanco bixancios ducentos et octo qui fuerunt pro aliquibus lignaminibus quos dictus ser Marcus michi vendidit. Item, volo et ordino quod detur ser Iacobo de Anselmo bixancios ducentos et quinquaginta tempore galearum venturarum de 1412 qui sunt pro quodam sclavo michi vendito a dicto. Residuum vero omnium meorum bonorum mobilium et immobilium presentium et futurorum michi quolibet spectantium volo, quod sit filii mei delicti Martini et si casus occureret, quod uxor mea Nicholoxa pareret filium vel filiam eo quia dicit esse pregna, volo, quod residuum prescriptum dividatur inter eos videlicet Martinum et filium vel filiam. Prepterea plenisimam virtutem et potestatem do, tribuo, conferro penitus et concedo predictis meis commissariis ambobus post mei decessum meam intromittendi et administrandi seu firmendi commissariam; et insuper petendi, exigendi et recipiendi, recuperandi denarios, res et bona et havere quodlibet a cuntis mihi et dicte mee commissarie nunc et in futurum quavis ratione, modo, iure, forma et causa dare debentibus ac ubicumque et aput quoscumque ea vel ex eis poterunt quomodolibet reperiri, item cum quibuslibet meis creditoribus paciscendi, concordandi et pacta quelibet faciendi, item cum quibuslibet etiam debitoribus meis et dicte mee commissarie presentibus et futuris paciscendi, concordandi et pacta quelibet faciendi, item cartas securitatis et omnes alias cartas rogandi et fieri faciendi, item procuratores constituendi et etiam revocandi, cum pleno mandato substituendi et prout predictis meis commissariis apparuerit opportunum, et si opus fuerit, in iudicio quomodolibet comparendi, agendi, defendendi et respondendi, inquirendi, interpellandi, placitandi, rendendi, advocandi, precepta, interdicta et advocatos tollendi, legem petendi, sententias audiendi, prosequendi et executioni mandari faciendi tam realiter, quam personaliter, apelandi et appelationes prosequendi, ex presens petendi et recipiendi, necnon in animam meam iurandi sicut ego facere possem si viverem, et generaliter omnia alia mea et singula predicta mea commissaria faciendi, operandi, pertractandi et exercendi, que quilibet verus et legitimus commissarius facere potest et debet. Et statuens firmum et ratum quicquid per dictos meos commissarios factum fuerit quoque gestum. Et hoc vollo et ordino esse meum ultimum testamentum meamque ultimam voluntatem, quod et quam prevalere iubeo atque mando ceteris aliis meis testamentis per me per tempora preterita ordinatis. Si quis vero hoc meum testamentum seu hanc meam ultimam voluntatem corumpere et violare temptaverit et presumpserit aut ei in aliquo contraire componat se cum suis heredibus soluturum auri libras quinque. Et nihilominus hec mei testamenti carta in sua perpetuo maneat firmitate. Signum suprascripti Petri Barba qui hec fieri rogavit.
Testes Jacobelus de Antonio cavalarius et Iohanes de Aldigeriis.
Ego Jacobelus de Antonio testis subscripsi.
Ego Iohanes Alegieris testis subscripsi.
(S. N.) () Ego presbiter Cristoforus Rizo Venetiarum notarius ac capelanus et cancelarius domini consulis complevi et roboravi.
1228
№2
1412, 16 июня, Тана
Завещание Николо из Виченцы, портного, в котором он назначает своим душеприказчиком сера Костанцо Рафанелло, купца, находящегося в Тане, поручает похоронить его в церкви св. Франциска в Тане и дает распоряжения относительно своего имущества. Костанцо Рафанелло передается две тысячи безантов на ведение торговли в Тане (он должен за свои труды получить половину прибыли от торговых операций). Названные деньги для большей безопасности Костанцо должен перевезти в Венецию на галеях «линии». По прибытии в Венецию душеприказчику поручается заказать облачения из белого бархата для статуй св. Марии, св. Екатерины и Христа (всего четыре облачения стоимостью 125, 25 и два — по 100 золотых дукатов). 25 дукатов передается на строительство церкви св. Марка в Тане. Остальное движимое и недвижимое имущество завещается душеприказчику (см. также № 3).
Die XVI mensis iunii 1412, Tane
*Cum vite sue terminum unusquisque prorsus ignoret et nil certius habeamus () etc...
Quapropter ego Nicholaus de Vicentia sartor () infirmitate corporea pregravatus, sanam tamen habens mentem integrumque consilium gratia Altissimi (), dum vellim bonorum meorum dispositionem plenariam ordinare, ne spiritu per me reddito creatori lis ulla ex eis modo alliquo oriatur, ad me feci venire () presbiterum Christoforum Rizo Venetiarum notarium () ac capellanum et cancellarium domini Andree Contareno honorabilis consulis Venetiarum Tane in totoque imperio Gazarie ipsumque rogavi, ut hoc meum scriberet testamentum post obitum meum () pariterque compleret ipsumque claret commissario meo () cum clausullis () et conditionibus consuetis et opportunis (), quem constituo et esse vollo () ser Chostantium Rafanello Tane mercatorem existentem, ut secundum quod hic inferius ordinavero darique iussero sic ipse debeat adimplere. In primis nanque animam meam rechomitto omnipotenti Deo et eius pie matri[s] virgini[s] () Marie totique curie cellesti. Item volo et ordino corpus meum sepeliri in Sancto Francisco de La Tana. Item dimitto bixancios duos mille computatis () in manibus suprascripti ser Chostantii Rafanello comissarii mei, ut cum dictus debeat traficare dum ipse steterit hic Tane et volo, quod de lucro dictorum idem meus commissarius habeat medietatem dicti lucri pro labore suo, et quando idem erit iturus Venetiam volo et ordino, quod remittat dictos denarios aut investitam Venetiam cum galeis pro maiori securitate comissarie mee. Item volo () et hordino quando dictus ser Chostantius erit aplicatus Venetiam, quod fieri faciat unum indumentum de veluto albo imagini Sancte Marie del'Orto de Venetiis quodque sit valoris ducatos centum () quinquaginta boni () auri. Item fieri faciat similiter unum indumentum () imagini filii suprascripte imaginis Sancte Marie del'Orto de eodem veluto albo () et sit valoris ducatos quinquaginta auri (). Item volo et ordino, quod similiter fieri faciat dictus meus comissarius unum indumentum imagini Sancte Chaterine de Sachis de Venetiis () et unum alium illi imagini Christi, que est prope () imago Sancte Chaterine suprascripte, de dicto veluto (), que indumenta sint valoris ducatos centum auri. Item volo et hordino, quod dentur de bonis meis bixantii viginti quinque pro fabrica ecclesie Sancti Marci de La Tana fienda in Tana, quo incipiatur fabricari. Residuum vero omnium meorum bonorum mobilium et immobilium presentium et futurorum mihi quomodolibet spectantium volo, quod sit in discretione suprascripti comissarii mei dispendorum. Prepterea plenissimam virtutem et potestatem* etc...
Testes: ser Antonius de Papia et ser Nicholaus Dedo.
1229
№3
Завещание Николо из Виченцы, портного. Инструмент.
Начало см. № 2
f. 2v
Prepterea plenissimam virtutem et potestatem do, tribuo, conferro penitus et concedo predicto meo commissario post mei decessium meam intromittendi et administrandi seu firmendi commissariam; et insuper petendi, exigendi et recipiendi ac recuperandi denarios, res et bona et avere quodlibet a cuntis mihi et dicte mee commissarie nunc et in futurum quavis ratione, modo, iure, forma et causa dare debentibus ac ubicumque et aput quoscumque ea vel ex eis poterit quomodolibet reperiri, item cum quibuslibet meis et dicte mee commissarie debitoribus presentibus et futuris paciscendi et transigendi, componendi, concordandi et pacta quelibet faciendi, item cartas securitatis et omnes alias cartas rogandi et fieri faciendi, item procuratores constituendi et etiam revocandi, cum pleno mandato substituendi et prout predicto meo commissario apparuerit opportunum, et si opus fuerit, in iudicio quolibet comparendi, agendi, defendendi et respondendi, inquirendi, interpellandi, placitandi, rendendi, advocandi, precepta et interdicta tollendi et advocatos tollendi, legem petendi, sententias audiendi et consequendi ac executioni mandari faciendi tam realiter, quam personaliter, apellandi et apellationes prosequendi, ex presens petendi et recipiendi, necnon in animam meam iurandi sicut ego facere possem si viverem, et generaliter omnia allia singula predicta mea commissaria faciendi, operandi, pertractandi et exercendi que quilibet verus et legitimus commissarius facere () potest et debet. Et statuens firmum et ratum quicquid per dictum meum commissarium factum fuerit quoque gestum. Et hoc volo et ordino esse meum ultimum testamentum meamque ultimam voluntatem, quod et quam prevalere iubeo atque mando ceteris meis aliis testamentis per me per tempora preterita ordinate. Si quis vero hoc meum testamentum seu chanc meam ultimam voluntatem corumpere ac violare temptaverit et presumpserit aut ei in aliquo contrahire componat se cum suis heredibus suluturum seu soluturos auri libras quinque. Et nihilominus hec mei testamenti carta in sua permaneat firmitate. Signum suprascripti Nicholai sartoris qui hec fieri rogavit.
1229
№4
1413, 28 марта, Тана
Аутентификация завещания Булекбей из Сарая, имбревиатура которого была составлена 29 сентября 1408 г. доктором медицины магистром Якобо из Неаполя, исполнявшим в то время обязанности канцлера Джованни Моро, вице-консула Таны. Имбревиатура представлена для освидетельствования одним из душеприказчиков Булекбей — Томмазо Черьеза (вторым был Пьетро ди Бонавентура). В тексте представленного документа Булекбей завещает похоронить ее перед алтарем в церкви св. Франциска в Тане и передает этой церкви 50 безантов и одежду стоимостью 70 безантов. Андреа Джустиниану был завещан большой дом около горы с погребом и кухаркой; дочери Тасконе с отцом — маленький дом поблизости от большого. Была освобождена рабыня Магдалина. Девочка, находившаяся на воспитании у Булекбей, препоручалась заботам душеприказчиков (на что Андреа Джустиниан должен выделить 200 безантов). Далее Булекбей давала распоряжения относительно одежды, домашней утвари и некоторых других вещей, которые она передавала своим знакомым на помин души. Аутентификация была проведена в присутствии консула Таны Андреа Контарини и его советников, Джорджо Нани и Витторе Соранцо. Подлинность представленной имбревиатуры под присягой подтвердил составивший ее Якобо из Неаполя.
28 mensis martii 1413
Nos, Andreas Contareno de ducali mandato consul Venetiarum Tane in totoque imperio Gazarie, Georgius Nani et Victor Superancio, consiliarii.
Cum in nostro ressidiemus regimine Tane coram nostra presentia providus vir ser Thomas Ceriexa habitator Tane cum una breviatura cedula scripta manu eximii medicine doctoris magistri Jacobi de Neapoli olim cancellarii egregii et sapientis domini Iohanis Mauri tunc honorabilis vice consulis Tane, tenor cuius per omnia talis est. Die 29 setembris 1408 donna Bulehbei de Sara sana mente infirmitate corporis, nunc testari () commissarii ser Tomas Ceriexio, ser Petrus de Bonaventura, vult sepeliri corpus sui in Sancto Franciscum cum una capsa ante altare. Item dimisit Sancto Francisco pro sepultura et honore eterna quinqueginta bixantios. Item dimisit eidem ecclesie unum chamicha pretii septuaginta bixantiorum quod habet penes se. Item dimisit domum magnam positam ad montem confinatam con fovea terre et sua coquina domino Andreasio Justiniano et hoc vult quod predictus rechordetur anime sue. Item dimisit unam alliam domum parvam confinatam cum magna supra cum uno arderacho filie Taschone et patri eiusdem simul. Item dimisit unam sclavam quam habet francham in latino vocatam Madalina. Item dimisit unam puellam quam ellevat pro anima sua in manibus commissariorum. Item vult, quod domus dimissa domino Andreasio Justiniano afictetur [...], habentur ducentum bixancios, qui sint pro docte antescripte puelle et sit rechomisse predicti ser Andree Justiniano et post dictos ducentum bixancios vult, quod domus sit libera predicti domini Andree suprascripti. Item dimisit unum subum suum foderam de gamberoto [...] Melice vocate in tartaro. Item dimisit unam robam antiquam matri Aloisii trucimani. Item dimisit decem biachiatem que reperitur in domo et dues cussinos magnos Orusshatoni in tartaro in latino Luchina. Item dimisit Madalene ser Thome Ceresio unum tapetum. Item dimisit uxori ser Petri de Bonaventura unum par paternostrorum de chorallo et unam vellatam. Item totum ressiduum dimisit pro anima sua. Item dimisit ser Marco Lauredano unum farollum magnum. Testes: ser Franciscus Taglupetro, ser Lazarus Ierizo. Qua suprascripta breviatura carta lecta periit idem ser Tomas Ceresio, ut ipsam vigore nostri regiminis hoc testamentum confirmare deberemus et talim virtutem et potestatem () sibi daremus per ipsam breviaturam carta qualem haberet per testamentum ad que dicimus: Nos suprascripti Andreas Contareno de ducali mandato consul Venetiarum Tane in totoque imperio Gazarie, Georgius Nani et Victor Superancio, consiliarii, quod visa et lecta et examinata suprascripta breviatura carta ac etiam postulato suprascripto magistri Jacobo medico, qui propritim scripsit si sic est, ut in ea legitur, qui nobis respondit per juramentum sic esse, dicimus et confirmamus vigore nostri regiminis per legem et judicium, et talim potestatem et virtutem damus ad suprascriptum ser Tomam Ceresiam per suprascriptam breviaturam cartam qualem habueret per testamentum (). Et mandamus nostro cancelario Venetiarum notario, ut ipsam cedulam in publicam formam reducere debeat, ut moris testamentorum est cum omnibus clausullis et additionibus solitis more Venetiarum, quater eidem ser Thome Ceriexa commissario vigore regiminis nostri plenem virtutem et potestatem dictam commissariam intromitendi et administrandi seu firmendi; et insuper petendi, exigendi et reccipiendi ac recuperandi denarios, res et bona et avere a cuntis, et commissiones () nunc et in futurum quavis ratione, modo, forma et causa dare debentibus ac ubicumque et aput quoscunque ea vel ex eis poterit quomodolibet reperiri, item cum quibuslibet dicte commissarie debitoribus et creditoribus presentibus et futuris paciscendi et transigendi, componendi, concordandi et pacta quelibet faciendi, item cartas securitatis, venditionis, finis, rexussionis et omnes alias cartas necessarias rogandi et fieri faciendi, item procuratores constituendi et etiam revocandi et allios de novo reassumendi, cum pleno mandato reassumendi et prout predicto ser Tome commissario antedicto apparuerit opportunum. Et si opus fuerit in iudicio quolibet comparendi, agendi, defendendi () et respondendi, inquirendi, interpellandi, placitandi, rendendi, advocandi, precepta et interdicta et advocatos tollendi, legem petendi, sententias audiendi et consequendi ac executioni mandari faciendi tam realiter, quam personaliter, apellandi et apellationes prosequendi, ex presens petendi et recipiendi, necnon in animam suprascripte done Bulechbei [de Sara] iurandi sicut ipsemet facere posset si viveret. Et generaliter omnia allia singula predicta necessaria ad predictam commissariam faciendi, operandi, pertractandi et exercendi, que quilibet verus et legitimus commissarius facere potest et debet. Et statuentes firmum et ratum quicquid per dictum ser Tomam commissariam antedictam () factam fuerit quoque gestum, ut intentio suprascripte done Bulechbei () statuentis et defuncte est. Si quis igitur contra hanc meam () testificationis cartam et confirmationis obviare presumpserit componat sibi cum suis heredibus et sucessoribus auri libras quinque medietatem occurerit nostro communi et medietate suprascripto ser Thome Ceriexa commissario. Et hec confirmationis et testamenti carta in sua permaneat firmitate. Signum suprascriptorum dominorum consulis et consiliariorum qui hec mandaverunt fierit et qui sua propria manu subscripserunt.
(S.N.)
Ego Andreas Contareno consul Tane meo manu subscripsi.
Ego Gieorgius Nani consiliarius Tane meo manu subscripsi.
Ego Victor Superanzio consiliarius Tane meo manu subscripsi.